Water is alles. Voor een gezin, om te wassen en koken. En voor boeren om hun akkers te bewateren. Het geldt ook voor Shimenesh, een boerin bij de Awash-rivier in Ethiopië. Deze 1.250 kilometer lange rivier is een levensader voor een groot gebied. Maar Shimenesh staat voor een grote uitdaging vanwege een tekort aan water en de onvoorspelbare weersomstandigheden.
Na het overlijden van haar man is Shimenesh (42) boerin geworden. Ze wil graag groeien met haar bedrijf, maar dat valt niet mee. Door een gebrek aan goed beheer is de Awash-rivier onvoorspelbaar geworden en stijgen onderlinge spanningen. Die spanningen zijn voornamelijk te merken tussen mensen die benedenstrooms wonen en de mensen die in de bovenstroomse regio’s wonen.
De bevolking in de benedenstroomse regio Afar heeft te maken met de ene keer overstromingen waardoor de oogst wegspoelt en de andere keer juist met opdroging van de rivier waardoor er helemaal geen water meer is. Shimenesh is slechts een van de duizenden boeren langs de Awash-rivier en ze hoopt dat het waterbeheer verbetert.
‘Iedereen heeft recht op water voor
zijn of haar levensonderhoud’
– Shimenesh
Werken aan goed waterbeheer
Met het project focussen we ons op het hele stroomgebied van de Awash-rivier. Op strategische plekken doen we interventies, zoals in het AwashAwash Subbasin, een kwetsbaar gebied waar veel kleine boeren wonen. Op verschillende manier werken we aan goed waterbeheer, onder andere door meetapparatuur te installeren in en langs de rivier. Ook worden er bodemvochtmeters en een weerstation geïnstalleerd. Zo kunnen we meten hoeveel neerslag er wordt verwacht en hoeveel water er beschikbaar is. Een groep van 1.700 boeren waar we ons specifiek op richten, wordt verenigd in organisaties van watergebruikers, waarin boeren samenwerken rond watergebruik. Zodoende hebben ze het hele jaar irrigatiewater voor hun land.
‘We hebben elkaar nodig’
Shimenesh is lid van zo’n organisatie van watergebruikers. Ze heeft een speciale taak. ‘Mijn rol is om de irrigatiekanalen te controleren, zodat we geen geld verspillen. Ik moet ook controleren of het waterprogramma zoals dat afgesproken is, wordt uitgevoerd en of iedereen het water op de juiste manier gebruikt.’ Shimenesh is blij met de organisatie van watergebruikers en andersom ook.
‘Ik ben altijd aanwezig op vergaderingen en evenementen. Het zou mooi zijn als de organisatie een kantoor kreeg voor conferenties, om vergaderingen te houden en om meststoffen op te slaan. We hebben elkaar nodig en moeten samenwerken, juist vanwege alle uitdagingen hier bij de Awash-rivier. De rivier is belangrijk voor ons, dus we moeten er goed voor zorgen. En iedereen heeft recht op het water, voor zijn of haar levensonderhoud. Nu zijn er helaas veel mensen die helemaal geen water hebben om hun land te irrigeren.’
Waterakkoord
Overstromingen of juist extreme droogte zijn niet de enige uitdagingen. Gebrek aan samenwerking in Ethiopië is minstens zo’n groot probleem. Zoals Shimensh al zei, hebben we elkaar nodig en moeten we samenwerken. Daarom heeft Woord en Daad samenwerking gezocht met de Ethiopische overheid. Inmiddels werken zes partijen met elkaar samen aan goed, integraal waterbeheer en is er zelfs een Waterakkoord gesloten. Het eerste in Ethiopië!
Dit Waterakkoord is bekrachtigd tijdens het bezoek van een Ethiopische delegatie aan Nederland afgelopen jaar in oktober 2022. De Ethiopische staatsecretaris van Water, H.E. dr. Abraha Adugna, was aanwezig, maar ook de hoofden van de waterbureaus van de beneden- en bovenstroomse regio’s waren erbij. De delegatie heeft Waterschap Rivierenland in Tiel bezocht en een excursie naar Kinderdijk gemaakt om te leren hoe waterbeheer in Nederland in zijn werk gaat.
Samenwerking is noodzakelijk
Doel van het bezoek was om met elkaar te praten over samenwerking en het Waterakkoord verder uit te werken. Als Nederlands team willen we onze Ethiopische collega’s inspireren met onze Nederlandse ervaring met waterakkoorden. Een waterakkoord kan via betere samenwerking uiteindelijk ook kleine benedenstroomse boeren en kwetsbare huishoudens in Ethiopië, zoals Shimenesh, helpen aan duurzame toegang tot water. Met het bezoek van de Ethiopische staatssecretaris van Water en de drie regionale hoofden van de waterbureaus wilden we de samenwerking naar een strategischer niveau tillen. We willen samenwerken met de partijen die het mandaat hebben om verandering te brengen en dat vast te leggen in beleid. Op deze manier werken we aan systeemverandering, zodat de verandering blijft, ook als de looptijd van het project in 2025 stopt. En daarvoor was dit bezoek weer een stap verder in de goede richting. Om het in de woorden van H.E. dr. Abraha Adugna te zeggen: ‘Samenwerken is noodzakelijk, geen keuze.’